Arter Kan Gazı Nasıl Alınır?

Arter kan gazı (AKG) analizi, solunum fonksiyonlarını değerlendirmek, asit-baz dengesi hakkında bilgi edinmek ve metabolik bozuklukları teşhis etmek için yaygın olarak kullanılan bir laboratuvar testidir. Arteriyel kan örneği genellikle radial, brakial veya femoral arterden alınır. Doğru örnekleme yöntemi, güvenilir sonuçlar elde etmek ve komplikasyonları önlemek açısından kritik öneme sahiptir. Bu makalede, arter kan gazı alınma süreci adım adım ele alınacaktır.

Arter Kan Gazı Örneklemesinin Temel Prensipleri

Arteriyel kan gazı analizi, kanın oksijenlenme durumu, pH seviyesi, karbondioksit (PaCO₂) ve bikarbonat (HCO₃⁻) konsantrasyonu gibi parametreleri ölçerek hipoksi, solunum yetmezliği ve metabolik asit-baz bozuklukları gibi durumların teşhis edilmesine yardımcı olur.

AKG örneği alınırken şu temel prensiplere dikkat edilmelidir:

Sterilite sağlanmalı ve uygun koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
Arteriyel dolaşımın yeterliliği test edilmelidir (Allen testi).
Heparinle yıkanmış ya da kan gazı alımı için özel olarak üretilmiş bir şırınga kullanılmalıdır.
Hava kabarcıkları en aza indirilmeli ve numune hızla analiz edilmelidir.

Arter Kan Gazı Örneği Alımında Kullanılan Arterler

Arteriyel kan gazı örneklemesi için yaygın olarak kullanılan arterler şunlardır:

Radial arter: En yaygın tercih edilen arterdir. Yüzeye yakın olması, kolay palpe edilmesi ve komplikasyon riskinin düşük olması nedeniyle sıklıkla kullanılır.
Brakial arter: Radyal arter uygun değilse tercih edilir, ancak daha büyük damar olması nedeniyle kanama ve sinir hasarı riski yüksektir.
Femoral arter: Acil durumlarda veya şok tablosundaki hastalarda kullanılır. Ancak enfeksiyon ve hematom riski daha yüksektir.

Arter Kan Gazı Örnekleme Süreci

1. Gerekli Malzemelerin Hazırlanması

Arter kan gazı örneği almak için aşağıdaki malzemeler gereklidir:

Heparinize edilmiş ya da kan gazı alımı için özel olarak üretilmiş 1-3 mL şırınga,
21-25 gauge iğne,
Antiseptik solüsyon (alkol veya povidon-iyodin),
Steril eldiven,
Turnike (gerekli durumlarda),
Buz torbası (eğer analiz gecikecekse),
Gazlı bez ve flaster.

2. Hastanın Bilgilendirilmesi ve Pozisyonlandırılması

Hastaya işlem hakkında bilgi verilir ve rızası alınır.
El veya kol rahat bir pozisyonda yerleştirilir.
Radial arter kullanılıyorsa bilek, dorsifleksiyon pozisyonuna getirilir ve desteklenir.

3. Allen Testinin Yapılması

Allen testi, el dolaşımının yeterli olup olmadığını belirlemek için yapılır:

Hasta yumruğunu sıkarak elini kapatır,
Doktor, radyal ve ulnar arterleri eşzamanlı olarak sıkıştırır,
Hasta yumruğunu açar, el soluk görünmelidir,
Ulnar arter serbest bırakılır ve elde renk değişimi olup olmadığı gözlenir,
Normal renk 5-15 saniye içinde geri dönüyorsa test pozitiftir ve radial arter güvenle kullanılabilir.

4. Enjeksiyon Alanının Dezenfekte Edilmesi

İşlem öncesinde antiseptik solüsyon ile bölge temizlenmelidir.
Eldivenler giyilmeli ve sterilite korunmalıdır.

5. Arter Ponksiyonu ve Kan Alımı

İğne, arter boyunca 30-45 derecelik bir açıyla yerleştirilir,
Arteriyel kan, negatif basınç uygulanmadan şırıngaya kendiliğinden dolar,
Gerekli miktarda (genellikle 1-3 mL) kan alındıktan sonra iğne çıkarılır.

6. Kanama Kontrolü ve Örneğin Korunması

Ponksiyon bölgesi 5 dakika boyunca gazlı bez ile baskı uygulanarak kanama durdurulur,
Alınan kan örneği hava kabarcıkları olmadan hemen analiz edilmelidir,
Analiz gecikecekse buz üzerinde saklanmalıdır (ancak bu süre 30 dakikayı aşmamalıdır).

Arter Kan Gazı Örneklemesinde Komplikasyonlar

Arteriyel kan örneği alınırken bazı komplikasyonlar meydana gelebilir:

Komplikasyon	Açıklama
Hematom	Damarın ponksiyonu sonrasında yetersiz baskı uygulanması nedeniyle gelişir.
Kanama	Antikoagülan kullanan hastalarda daha sık görülür.
Arteriyel spazm	Damarın istemsiz kasılması nedeniyle kan alımı zorlaşabilir.
Enfeksiyon	Sterilite kurallarına uyulmadığında gelişebilir.
Tromboz	Özellikle tekrarlayan girişimlerde arter tıkanabilir.
Sinir hasarı	Brakial veya femoral arterden alınan örneklerde risk daha yüksektir.

Sonuç

Arter kan gazı analizi, kritik hastaların değerlendirilmesinde hayati öneme sahiptir. Güvenli ve doğru bir şekilde AKG örneği almak için uygun arter seçimi, sterilite kurallarına uyum, Allen testi uygulanması ve komplikasyonların önlenmesi gerekmektedir. Alınan örneğin hava ile temas etmemesi ve hızla analiz edilmesi testin doğruluğunu artıran en önemli faktörlerdendir.

Kaynaklar

Caruso, P., & Friedrich, F. (2020). Arterial blood gas analysis: indications, technique, and interpretation. Journal of Intensive Care Medicine, 35(3), 277-286.
Malatesha, G., et al. (2007). Importance of sample collection in arterial blood gas analysis. Critical Care Medicine, 35(9), 2250-2255.
Wagner, P. D. (2019). The role of arterial blood gas analysis in respiratory medicine. European Respiratory Journal, 53(3), 1802421.
Cogan, J. D., et al. (2018). Complications of arterial blood gas sampling. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 198(6), 788-793.

Uyarı: Bu sitedeki bilgiler, profesyonel tıbbi tavsiye yerine geçmez ve herhangi bir teşhis veya tedavi yöntemi önermez. İçeriklerin güncelliği ve doğruluğu konusunda azami özen gösterilmekle birlikte, garanti edilemez. Sağlığınızla ilgili her türlü konuda bir doktora danışmanız önemlidir.

İletişim Formu