Düzeltilmiş Kalsiyum

Paylaş

Düzeltilmiş kalsiyum, serum albümin seviyesine göre düzeltilmiş total kalsiyum değeridir. Kalsiyum, kan dolaşımında iyonize ve protein bağlı formlarda bulunur. Total kalsiyum seviyesi, albümin miktarına bağlı olarak değişebilir, bu yüzden laboratuvar sonuçları klinik olarak yorumlanırken düzeltilmiş kalsiyum hesaplanmalıdır. Düşük albümin seviyeleri, total kalsiyumu yanlış düşük gösterebilir, bu yüzden özellikle böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı ve kanser gibi durumlarda düzeltilmiş kalsiyum hesaplanmalıdır.

Düzeltilmiş kalsiyum şu formülle hesaplanır:

Düzeltilmiş Kalsiyum (mg/dL) = Total Kalsiyum + 0.8 × (4 − Serum Albümin)

Bu makalede düzeltilmiş kalsiyumun klinik önemi, hesaplama yöntemleri, normal değerleri ve yüksek/düşük düzeltilmiş kalsiyum seviyelerinin nedenleri ele alınacaktır.

1. Kalsiyumun Vücuttaki Önemi

Kalsiyum, kemik sağlığı, kas kasılması, sinir iletimi, hücre fonksiyonları ve kan pıhtılaşması için kritik bir mineraldir.

• %99’u kemiklerde ve dişlerde depolanır
• %1’i ise kan ve hücre dışı sıvılarda bulunur

Kan dolaşımında kalsiyum üç formda bulunur:

• İyonize Kalsiyum (%45-50): Biyolojik olarak aktif formdur.
• Protein Bağlı Kalsiyum (%40-45): Başlıca albümin ve globulinlere bağlıdır.
• Kompleksleşmiş Kalsiyum (%5-10): Fosfat, bikarbonat, laktat gibi iyonlarla birleşmiş formdur.

Total kalsiyum ölçümleri iyonize ve protein bağlı kalsiyumu birlikte içerdiğinden, kandaki albümin seviyesi kalsiyum düzeylerini etkileyebilir.

2. Düzeltilmiş Kalsiyum Nedir?

Serum total kalsiyum ölçümleri, albümin seviyesi düşükse yanlış düşük, albümin seviyesi yüksekse yanlış yüksek görünebilir.

Bu nedenle, total kalsiyumu değerlendirirken albümin düzeyine göre düzeltilmiş kalsiyum hesaplanmalıdır.

3. Düzeltilmiş Kalsiyum Hesaplama Formülü

$$\text{Düzeltilmiş Kalsiyum (mg/dL)} = \text{Total Kalsiyum} + 0.8 \times (4 - \text{Serum Albümin})$$

• Total Kalsiyum: Laboratuvar testinde ölçülen total kalsiyum değeri (mg/dL).
• Serum Albümin: Kan testlerinde ölçülen albümin seviyesi (g/dL).
• 4 g/dL: Normal albümin seviyesi referans değeri olarak alınır.

Örnek Hesaplama:

• Total Kalsiyum: 7.5 mg/dL
• Serum Albümin: 2.5 g/dL

$$\text{Düzeltilmiş Kalsiyum} = 7.5 + 0.8 \times (4 - 2.5)$$ $$= 7.5 + 0.8 \times 1.5$$ $$= 7.5 + 1.2 = 8.7 \text{ mg/dL}$$

Bu durumda, total kalsiyum düşük görünmesine rağmen, düzeltilmiş kalsiyum normal seviyededir.

4. Normal Düzeltilmiş Kalsiyum Değerleri

• Erişkinlerde: 8.5 - 10.5 mg/dL
• İyonize Kalsiyum: 4.6 - 5.3 mg/dL

Düzeltilmiş kalsiyum, iyonize kalsiyum seviyeleri ile paralel olarak değerlendirilmelidir.

5. Düzeltilmiş Kalsiyumun Klinik Önemi

5.1. Yüksek Düzeltilmiş Kalsiyum (Hiperkalsemi)

Düzeltilmiş kalsiyum 10.5 mg/dL üzerindeyse hiperkalsemi tanısı konur.

Nedenleri:

• Hiperparatiroidizm: Paratiroid hormonunun (PTH) aşırı salgılanması.
• Maligniteler (Kanser): Akciğer, meme ve multipl miyelom gibi kanser türleri.
• Vitamin D Fazlalığı: Aşırı D vitamini alımı kalsiyum emilimini artırır.
• Sarkoidoz ve Granülomatöz Hastalıklar: Bağırsaktan aşırı kalsiyum emilimine neden olabilir.
• Böbrek Yetmezliği: Fosfat atılımının azalması sonucu sekonder hiperkalsemi gelişebilir.

Belirtileri:

• Kas zayıflığı ve yorgunluk
• Kabızlık ve iştah kaybı
• Böbrek taşları (nefrolitiyazis)
• Mental konfüzyon ve psikiyatrik belirtiler

Tedavi:

• İlaçlarla kalsiyum düşürme (Bifosfonatlar, Steroidler)
• Furosemid (Diüretik) ile kalsiyum atılımının artırılması
• Paratiroid cerrahisi (Hiperparatiroidizm durumunda)

5.2. Düşük Düzeltilmiş Kalsiyum (Hipokalsemi)

Düzeltilmiş kalsiyum 8.5 mg/dL altında olduğunda hipokalsemi tanısı konur.

Nedenleri:

• Hipoparatiroidizm: Paratiroid hormon yetersizliği.
• Düşük Albümin Seviyesi: Karaciğer hastalığı, nefrotik sendrom.
• D Vitamini Eksikliği: Bağırsaktan kalsiyum emiliminin azalması.
• Böbrek Yetmezliği: Kronik hastalıkta fosfat birikimi kalsiyumu düşürebilir.
• Akut Pankreatit: Kalsiyum çökelmesine bağlı düşüş.

Belirtileri:

• Kas krampları ve spazmlar (Tetani)
• El ve ayaklarda uyuşma
• Kalp ritim bozuklukları (QT uzaması)
• Nöbetler ve bilinç değişiklikleri

Tedavi:

• Kalsiyum Glukonat veya Kalsiyum Klorür IV uygulaması (Acil durumlarda)
• D vitamini takviyesi
• Oral Kalsiyum Preperatları (Uzun süreli tedavi için)

6. Sonuç

Düzeltilmiş kalsiyum, total kalsiyum değerinin serum albümin seviyesine göre düzeltilmiş halidir ve özellikle albümin seviyesi düşük olan hastalarda doğru klinik değerlendirme için gereklidir. Hiperkalsemi ve hipokalsemi durumları ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, bu yüzden kalsiyum dengesi dikkatle izlenmelidir. Böbrek yetmezliği, hipoparatiroidizm ve D vitamini eksikliği gibi hastalıklarda düzeltilmiş kalsiyum hesaplanarak uygun tedavi planlanmalıdır.

Kaynakça

• National Kidney Foundation (NKF), 2023. Clinical Guidelines on Calcium and Bone Metabolism.
• Harrison's Principles of Internal Medicine, 21st Edition.
• American Society for Bone and Mineral Research (ASBMR), 2022. Calcium Disorders and Management.

Uyarı: Bu sitedeki bilgiler, profesyonel tıbbi tavsiye yerine geçmez ve herhangi bir teşhis veya tedavi yöntemi önermez. İçeriklerin güncelliği ve doğruluğu konusunda azami özen gösterilmekle birlikte, garanti edilemez. Sağlığınızla ilgili her türlü konuda bir doktora danışmanız önemlidir.