H İndeksi Nedir?

Paylaş

Bilimsel araştırmaların etkisini ve bilim insanlarının akademik performansını değerlendiren en yaygın metriklerden biri H-indeksidir. H-indeksi, bir araştırmacının en az "h" kez atıf almış "h" sayıda makaleye sahip olup olmadığını belirleyen bir ölçümdür. 

Bu makale, H-indeksinin tanımını, avantajlarını, eleştirilerini ve kullanım alanlarını ele almaktadır. Ayrıca, H-indeksinin akademik dünyada nasıl hesaplandığını ve yorumlandığını detaylandırmaktadır.

1. Giriş

Bilim insanları ve akademik kurumlar, araştırmaların etkisini ölçmek için farklı metrikler kullanır. Atıf sayıları, toplam yayın sayısı, etki faktörü gibi çeşitli göstergeler mevcuttur. Ancak, H-indeksi, hem yayın sayısını hem de atıf sayısını birlikte değerlendiren dengeli bir metrik olarak öne çıkmaktadır.

H-indeksi, 2005 yılında fizikçi Jorge E. Hirsch tarafından önerilmiştir ve özellikle bilim insanlarının kariyer gelişimini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır.

2. H-İndeksi Nedir?

H-indeksi, bir akademisyenin en az "h" kez atıf almış "h" kadar makaleye sahip olması durumunda "h" değerine eşittir. Örneğin:

• Bir araştırmacının 10 makalesi varsa ve bu makaleler sırasıyla 50, 45, 30, 20, 15, 10, 5, 4, 2, 1 kez atıf aldıysa,
  • En az 6 makalesinin en az 6 kez atıf aldığı görüldüğü için, H-indeksi = 6 olur.

3. H-İndeksi Nasıl Hesaplanır?

H-indeksi hesaplamak için şu adımlar izlenir:

1. Tüm makaleler atıf sayısına göre sıralanır (yüksekten düşüğe).
2. Makale sıralaması ve atıf sayısı karşılaştırılır: "h" sayıda makale en az "h" atıf almalıdır.
3. İlk düşüş noktası belirlenir: Eğer bir makale sıralama numarasından daha az atıf alıyorsa, bir önceki sıralama H-indeksini belirler.

Google Scholar, Scopus ve Web of Science gibi platformlar, araştırmacılar için H-indeksi hesaplamaktadır.

4. H-İndeksinin Avantajları

✔️ Yayın ve atıf sayısını dengeli şekilde değerlendirir.

✔️ Tek bir makalenin aşırı popüler olmasının olumsuz etkisini engeller.

✔️ Araştırmacılar arasında adil karşılaştırma yapılmasını sağlar.

✔️ Farklı alanlardaki akademisyenler için kullanılabilir.

5. H-İndeksine Yönelik Eleştiriler

❌ Disiplinler arası farklılıkları göz ardı eder: Bazı alanlarda atıf sayıları daha yüksektir.

❌ Genç araştırmacılar için dezavantajlıdır: Daha az yayına sahip kişiler düşük H-indeksine sahiptir.

❌ Kendi kendine atıflar (self-citation) ile manipüle edilebilir.

❌ Atıfların kalitesini ölçmez: Çok atıf alan bir makale bilimsel olarak önemli olmayabilir.

6. H-İndeksi Nerelerde Kullanılır?

📌 Akademik terfi ve ödüllerde

📌 Araştırmacıların karşılaştırılmasında

📌 Üniversite ve akademik departmanların performans ölçümünde

📌 Hibe ve fon başvurularında

H-indeksi, tek başına kesin bir akademik başarı ölçütü olmasa da, diğer metriklerle birlikte değerlendirildiğinde önemli bir gösterge olabilir.

7. Sonuç

H-indeksi, akademik başarıyı ölçmede yaygın kullanılan bir metriktir. Ancak, sadece H-indeksine bakarak bir akademisyenin kalitesini belirlemek hatalı olabilir. Bu nedenle, atıf analizi, yayın kalitesi, etki faktörü gibi ek kriterlerle birlikte ele alınmalıdır. Akademik performansı daha kapsamlı değerlendirmek için G-indeksi, i10 indeksi gibi alternatif göstergelerle birlikte kullanılması önerilir.

---

Kaynaklar

1. Hirsch, J. E. (2005). An index to quantify an individual's scientific research output. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(46), 16569-16572. 
2. Bornmann, L., & Daniel, H. D. (2007). What do we know about the h index? Journal of the American Society for Information Science and Technology, 58(9), 1381-1385. 
3. Egghe, L. (2006). Theory and practice of the g-index. Scientometrics, 69(1), 131-152.